اختلال وسواس فکری عملی (OCD) نوعی اختلال روانی است که با افکار مزاحم و اجباری و رفتارهای تکراری با هدف کاهش افکار مزاحم مشخص می شود. یک فرد وسواسی نمی تواند آنطور که می خواهد زندگی کند و اطرافیان از رفتار آزاردهنده او آزار می دهند. به این فکر کنید که دائماً نگران محیط کثیف اطراف خود باشید و فکر کنید همه چیز آلوده و عفونی است. در این صورت حضور در مهمانی ها، پارک ها، زمین های بازی، کلاس های درس و حتی منازل اعضای خانواده با چالش های بیشماری همراه خواهد بود. حتی اگر به این مکان ها بروید، ذهن شما آنقدر درگیر افکار مزاحم است که نمی توانید مانند دیگران از لحظات خود لذت ببرید.
بهترین درمان برای اختلال وسواس فکری جبری ترکیبی از روان درمانی و دارو است. اما به یاد داشته باشید که درمان وسواس آسان نیست و به تلاش زیادی نیاز دارد. یک فرد وسواسی باید برای مدیریت افکار و احساسات خود تلاش زیادی کند. گاهی اوقات این رفتارهای وسواسی آنقدر شدید می شود که دوستان و اعضای خانواده خود را از تعامل با فرد وسواسی باز می دارند. در نتیجه این افراد می توانند تنهایی زیادی را تجربه کنند.
افکار وسواسی داشته باشید عملی آیا می توانیم آن را درمان کنیم؟
بله، درمان عملی OCD امکان پذیر است. تشویق نکردن وسواس در خانواده ها و درمان زودهنگام آن مهم است. شستشوی زیاد، توجه بیش از حد به جزئیاتی مانند شباهت اشیاء، حساسیت زیاد به بیماری ها و بررسی مداوم چیزها نکته مثبتی نیست و می تواند نشانه ای از احتمال بروز اختلال وسواس فکری باشد.
درمان وسواس فکری جبری چقدر طول می کشد؟
نمی توان پاسخ دقیقی به این سوال داد زیرا وسواس در هر فردی نوع و شدت متفاوتی دارد. اما بازه زمانی معمول برای درمان وسواس بین 3 تا 12 ماه است. برخی از افراد می توانند در عرض چند هفته از طریق درمان زودهنگام و تلاش های فردی برای مدیریت افکار وسواسی خود، افکار و اعمال خود را تا حد زیادی کنترل کنند. چه عواملی در طول مدت افکار و اعمال وسواسی مؤثر است؟
1. مدت زمان وسواس
نوجوانی که اخیراً دچار وسواس شده است، نسبت به یک نوجوان 60 ساله که 40 سال از زندگی خود را با وسواس گذرانده است، واکنش های متفاوتی نسبت به درمان این وسواس نشان می دهد. وسواس در یک نوجوان کمتر، تازه و بدون عمق است و خود فرد قدرت بیشتری برای به چالش کشیدن آن دارد. اما فردی که سال‌ها با وسواس زندگی کرده است، رفتارهای وسواسی خود را بخشی از سبک زندگی خود می‌داند و ممکن است نخواهد آنها را رها کند زیرا به آنها عادت کرده است.
2. شدت و فراوانی وسواس
فردی را تصور کنید که هر روز صبح باید 3 ساعت حمام کند و سپس هر بار که به توالت می رود، 1 ساعت را در آن حمام می کند، این فرد برای درمان مشکل خود به زمان زیادی نیاز دارد. بنابراین، هر چه وسواس شدیدتر باشد، زمان بیشتری برای درمان آن لازم است. شدت وسواس به طول مدت وسواس، دفعات رفتار در طول روز و میزان مقاومت فرد در برابر افکار مزاحم بستگی دارد.
3. میزان پذیرش رفتار وسواسی توسط فرد
افرادی هستند که وسواس خود را نشانه پاکیزگی، دقت و شخصیت خود می دانند. به طور کلی وقتی فردی به هر یک از رفتارهای خود تا این حد باور داشته باشد و بر آن اصرار داشته باشد، تغییر آن سخت و دشوار خواهد بود. این فرد ممکن است هرگز برای درمان به روانشناس مراجعه نکند.
اگر رفتارها و افکار وسواسی به یک الگوی ثابت، تکراری و مادام العمر تبدیل شود، به اختلال شخصیت وسواسی تبدیل می شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی اجباری (OCD) عموماً اعمال دیگران را نمی پذیرند و خود را نیازمند درمان نمی دانند.
4. رفتار دیگران حمایت کننده از رفتار فرد وسواسی
رفتار وسواسی یکی از اعضای خانواده نباید توسط دیگران تشویق شود. در این صورت فرد متوجه اشتباه بودن رفتارش می شود و با آمادگی بیشتری به سراغ درمان می رود. حمایت دیگران، به ویژه والدین، برای رفتار بد، درمان را دشوار می کند.
گزینه های درمانی OCD چیست؟
رایج ترین روش های درمانی که توسط درمانگران برای درمان اختلال وسواس فکری- جبری استفاده می شود عبارتند از:
1. درمان شناختی- رفتاری
یکی از بهترین درمان‌ها برای اختلال وسواس فکری، رفتار درمانی شناختی است. این درمان بر باورهای اصلی و رفتارهای اساسی فرد برای کنترل، کاهش و حذف افکار وسواسی تمرکز دارد.
2. مواجهه و پیشگیری از پاسخ
مواجهه و پیشگیری از پاسخ، تکنیکی از رویکرد شناختی-رفتاری است که به طور خاص برای درمان اختلالاتی مانند اختلال وسواس فکری- جبری طراحی شده است. در این تکنیک فرد یاد می گیرد که با موقعیتی برخورد کند که افکار وسواسی به سراغش می آید و می خواهد کاری انجام دهد اما در مقابل این عمل مقاومت کند.
3. روان درمانی تحلیلی
فرافکنی افکار دردناک، عواطف، احساسات تلخ، رفتارهای ناخوشایند و گفتن سخت در اتاق درمان و در کنار روان درمانگر یا روانکاو تحلیلی امکان پذیر می شود. در یک فرآیند ایمن و حرفه ای، روان درمانی تحلیلی کمک می کند تا رویدادهای مختلف ایجاد کننده وسواس را به هم متصل کرده و توانایی فرد را برای مقابله با وسواس افزایش دهد.
4. درمان دارویی
دارودرمانی یکی از بهترین اقدامات برای درمان وسواس است. یکی از دلایل بروز وسواس فکری و عملی، مشکلات مربوط به انتقال دهنده عصبی سروتونین است که مسئول خلق و خو است. هنگامی که عملکرد سروتونین در مغز مختل می شود، رفتار وسواسی شدید می شود. بنابراین داروهایی مانند فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، فلووکسامین و کلومیپرامین برای درمان وسواس بسیار مناسب هستند که باید توسط روانپزشک تجویز و تحت نظر باشد.
وسواس فکری و عملی چگونه درمان می شود؟
اگر با یک روانشناس مشورت کنید و به او بگویید که می‌خواهید وسواس خود را درمان کنید، بسته به رویکرد درمانگر، ممکن است شما را به یکی از روش‌های روان‌درمانی تحلیلی، درمان شناختی-رفتاری یا هیجان‌درمانی ارجاع دهد، علاوه بر این که شما روانپزشک را توصیه می‌کنید. . و دارو مصرف کنید اما انتخاب مناسب ترین درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد.
برای برخی افراد درمان شناختی رفتاری مناسب است و برای برخی دیگر روان درمانی تحلیلی در ترکیب با دارو موثرتر است.
روانشناس ابتدا باید بفهمد که ریشه وسواس در کجاست. به همین دلیل با پرسیدن سوال یا کمک به شما در صحبت کردن در مورد روند زندگیتان، سعی می کند نقطه شروع رفتارها، محرک ها و موقعیت های وسواسی را شناسایی کند.
سپس به دنبال درک این است که این رفتار وسواسی در فرد چه احساسی دارد. هر فردی با انجام رفتار خود به دنبال رسیدن به هدف یا ارضای نیاز است. برای بسیاری از افراد، وسواس در تلاش برای کاهش اضطراب ایجاد می شود. به گونه ای که انسان احساس می کند اگر کاری انجام دهد آن فکر بد و آزاردهنده ای که در ذهنش تکرار می شود از بین می رود.
در این میان، جزئیات بسیار مهمی وجود دارد که معمولاً روان درمانگر تحلیلی می تواند با تخصص خود و طی جلسات روان درمانی به آنها دست یابد. به عنوان مثال، وسواس ممکن است به دلیل ترس از رفتار پدر یا حتی کنترل نیازهای غیر قابل تحمل برای شخص باشد. از سوی دیگر، فرد وسواسی احتمالاً درگیر مسائل دیگری مانند استرس و اضطراب است. بنابراین لازم است روانشناس علائم اضطراب ناشی از وسواس را کنترل کند.
منبع: اختلال وسواس جبری (OCD)